نام فایل : اجماع و عقل

فرمت : .ppt

تعداد صفحه/اسلاید : 86

حجم : 0 مگابایت

بنام خدا
ششم: اجماع و عقلاجماعيكى از منابع فقه «اجماع » است. در علم اصول درباره حجيت اجماع و ادله آن و بالتبعطريق بهره بردارى از آن بحث مى شود.
يكى از مباحث مربوط به اجماع اين است كه چه دليلى بر حجيت آن هست؟
اهل تسنن مدعىهستند كه پيغمبر اكرم فرموده است: لا تجتمع امتى على خطاء يعنى همه امت من بر يكامر باطل اتفاق نظر پيدا نخواهند كرد.
پس اگر همه امت در يك مساله اتفاق نظر پيداكردند معلوم مى شود مطلب درست است.
طبق اين حديث، همه امت مجموعا در حكم شخص پيغمبرند و معصوم از خطا مى باشند، قولهمه امت به منزله قول پيغمبر است، همه امت مجموعا هنگام وحدت نظر معصومند.
بنا بر نظر اهل تسنن، نظر به اينكه مجموع امت معصومند، پس در هر زمان چنين توافقنظر حاصل شود مثل اين است كه وحى الهى بر پيغمبر اكرم نازل شده باشد.
ولى شيعه اولا چنين حديث را از رسول اكرم مسلم نمى شمارد. ثانيا مى گويد: راست استكه محال است همه امت بر ضلالت و گمراهى وحدت پيدا كنند،
اما اين بدان جهت است كههمواره يك فرد معصوم در ميان امت هست. اينكه مجموع امت از خطا معصوم است از آن جهتاست كه يكى از افراد امت معصوم است، نه از آن جهت كه از مجموع «نامعصوم ها» يك«معصوم » تشكيل مى شود.
ثالثا عادتا هم شايد ممكن نباشد كه همه امت بالاتفاق دراشتباه باشند
ولى آنچه به نام اجماع در كتب فقه يا كلام نام برده مى شود اجماع امتنيست، اجماع گروه است، منتها گروه اهل حل و عقد، يعنى علماء امت.
تازه اتفاق همهعلماء امت نيست، علماء يك فرقه امت است.اين است كه شيعه براى اجماع، اصالت - آنچنان كه اهل تسنن قائلند - قائل نيست.
شيعهبراى اجماع آن اندازه حجيت قائل است كه كاشف از سنت باشد.
به عقيده شيعه هرگاه در مساله اى فرضا هيچ دليلى نداشته باشيم
اما بدانيم كه عموميا گروه زيادى از صحابه پيغمبر يا صحابه ائمه كه جز به دستور عمل نمى كرده اند، بهگونه اى خاص عمل مى كرده اند، كشف مى كنيم كه در اينجا دستورى بوده است و به مانرسيده است.
اجماع محصل و اجماع منقولاجماع - چه به گونه اى كه اهل تسنن پذيرفته اند و چه به گونه اى كه شيعه بداناعتقاد دارد - بر دو قسم است: يا محصل است يا منقول.
اجماع محصل يعنى اجماعى كه خودمجتهد در اثر تفحص در تاريخ و آراء و عقايد صحابه رسول خدا يا صحابه ائمه يا مردمنزديك به عصر ائمه، مستقيما به دست آورده است.
اجماع منقول يعنى اجماعى كه خود مجتهد مستقيما اطلاعى از آن ندارد، بلكه ديگران نقلكرده اند كه اين مسئله اجماعى است.
اجماع محصل البته حجت است، ولى اجماع منقول اگراز نقلى كه شده است يقين حاصل نشود قابل اعتماد نيست. عليهذا اجماع منقول به خبرواحد حجت نيست، هر چند سنت منقول به خبر واحد حجت است.
عقلعقل يكى از منابع چهارگانه احكام است. مقصود اين است كه گاهى ما يك حكم شرعى را بهدليل عقل كشف مى كنيم.
يعنى از راه استدلال و برهان عقلى كشف مى كنيم كه در فلان مورد فلان حكم وجوبى يا تحريمى وجود دارد، و يا فلان حكم چگونه است و چگونه نيست.
حجيت عقل، هم به حكم عقل ثابت است (آفتاب آمد دليل آفتاب) و هم به تاييد شرع.
اساساما حقانيت شرع و اصول دين را به حكم عقل ثابت مى كنيم، چگونه ممكن است از نظر شرعىعقل را حجت ندانيم.
اصوليون بحثى منعقد كرده اند به نام «حجيت قطع » يعنى حجيت علم جزمى. در آن مبحث،مفصل در اين باره بحث كرده اند.
اخباريين منكر حجيت عقل مى باشند ولى سخنشان ارزشى ندارد.
....